Besin Alerjisi Nedir?

Gıda alerjisi, gıdadaki proteinlere karşı bir immün reaksiyon olarak tanımlanır ve immünoglobulin (Ig) E-aracılı veya IgE aracısız olabilir. IgE aracılı gıda alerjisi, milyonlarca kişiyi ve bir kişinin hayatının çeşitli yönlerini etkileyen dünya çapında bir sağlık sorunudur. Gıda alımına sekonder alerjik reaksiyonlar deri, gastrointestinal sistem ve solunum sistemini içeren çeşitli semptomlardan sorumludur(1).

Bu semptonlar ise, ciltte kızarıklık, kaşıntı ve ödem plakları (ürtiker), dudaklarda ve göz çevresinde şişlik, karın ağrısı, kusma, nefes darlığı, öksürük, boğazda tıkanıklık hissi, dilde şişme, göğüs ağrısı, çarpıntı ve tansiyon düşüklüğü olarak kendini göstermektedir(2)(3).

Gıda alerjisi, çocukları ve yetişkinleri etkileyen önemli bir halk sağlığı sorunudur ve son 2-3 yıl içinde yaygınlığı artmaktadır. Semptomlar hafif ila şiddetli arasında değişebilir ve aşırı durumlarda gıda alerjisi, hayatı  tehdit eden alerjik bir reaksiyon olan anafilaksiye yol açabilir. Gıda alerjisi için bir tedavi yoktur. Gıda alerjisinin yönetimi alerjenden kaçınma veya acil tedaviyi içerir. En yaygın 9 gıda alerjeni :

• Yumurta
• Inek sütü
• Balık ve kabuklu deniz ürünleri
• Yer fıstığı,ağaç fıstığı (badem,ceviz)
• Kuruyemişler (fındık,ceviz,antep fıstığı)
• Soya
• Tahıllar
• Çikolata
• Bal

 YUMURTA:

Yumurta beyazına karşı alerji sarısına oranla daha fazla görülmektedir. Ovaalbumin, ovomukoid, ovotransferrin ve konalbuminyumurta beyazındaki en önemli alerjenledir. Ovomukoidin ısıya karşı olan dirençliliği, pişmiş yumurta ve hazır gıdalara katılan yumurta preparatlarının sebep olduğu alerjinin temelidir(4).

 İNEK SÜTÜ:

İnek sütü proteinleri kazein ve whey proteinleri olmak üzere 2 grupta toplanır. Kazeinler inek sütünün %76-86’sını oluştururlar. İnek sütünün içerdiği yirmiyi aşkın proteinden özellikle beşi alerjik niteliktedir. Bunlar: alfa laktoglobulin, kazein, sığır gamma globülin, sığır albümin, ve beta laktoglobulindir(5).

BALIK:

Bu grup birçok farklı çeşit ve türü kapsar. Oldukça güçlü alerjenlerdir ve zorlu ve ani reaksiyonlara neden olurlar.

Balıklara alerjik reaksiyonlara esas olarak parvalbumin adı verilen spesifik bir protein türü neden olur. Balıkların beyaz kas dokusunda bulunan parvalbumin özellikle kırmızı kas dokularından çok daha yüksektir. Bu, ton balığı gibi çoğunlukla kırmızı  kas dokusu olan balık türlerinin neden balıklara alerjisi olan insanlar tarafından daha iyi tolere edildiğini açıklar(6).

KURUYEMİŞLER:

Bu grup ani ve çoğu zaman da ciddi alerjik reaksiyonların nedenini oluşturmaktadır. Bu gruptaki alerjik besinler ise aslında kurubaklagil ailesine mensup olan yerfıstığı, erik ailesinin üyesi olan badem, hindistancevizi, Brezilya kestanesi, kestane, ceviz, şamfıstığı, amerikan elması, fındıktır. Etkilerini genelde yendikleri zaman göstermelerine rağmen; badem, kestane, fındık ve yerfıstığı yağları soluma yoluyla alerjik reaksiyon oluşturabilirler

 SOYA:

Soy baklagillerden olup, tohumu veya soya fasulyesi bitkinin yenilebilir kısmını oluşturur. Biyolojik değeri yüksek proteinler açısından oldukça zengin olduğu için önemli bir besin maddesidir. Protein içeriği kuru tohumun % 35’ini oluşturur. Soya proteinlerini alerjenliği 80’lerden bu yana belgelenmektedir. Soyanın etkisi, en yaygın Asya ve Amerika’dadır, fakat son yıllarda Avrupa’da özellikle vejeteryan mutfaklarında soya tüketimi artmıştır. Soya alerjisi tohumdaki proteinlerden, özellikle depo proteinleri diye adlandırılan proteinlerden kaynaklanır. Depo proteinleri tohumda bol miktarda bulunur ve yeni bitkinin büyümesi sırasında kaynak madde (yararlanılan kaynak) olarak görev alır. En az iki protein alerjen madde olarak tamınlanır ki bunlar visilin ve legumin’dir.

 TAHILLAR:

Tahıl ve baklagiller arasında buğday ve soya fasulyesi en sık görülen ve iyi karakterize edilen alerjenik gıdalardır. Buğday proteinleri suda / tuzda çözünür ve suda / tuzda çözünmez (gluten) fraksiyonlara ayrılır. Birincisinde en baskın alerjen, astıma neden olan alerjen görevi gören a-amilaz / tripsin inhibitörüdür(7).

ÇiKOLATA:

Bu alerjen önemlidir çünkü; özellikle çocuklarda sık tüketiminden dolayı alerjik burun akıntısı, migren, deride kızarma kaşıntı ve şişlik ve sindirim sistemi bozukluklardan sorumludur. Semptomlar kaynağı aynı olan çikolata ya da kakaonun tüketilmesiyle ortaya çıkabilir(10).

BAL:

Bal nadiren alerjiye neden olur ve reaksiyonlar genelde deride kaşıntı, kızarıklık, şişlikler ve sindirim sisteminde bozukluk şeklinde gerçekleşir. Bal’a alerjisi olan hastalar genel olarak karabuğday, yonca veya polene karşı duyarlı bireylerdir, özellikle balı yapan arılar bu çiçek ya da bitkilerden yararlanmışsa alerjik belirtiler gözlemlenebilir (10).

KAYNAKÇA
1.Dinakar C, Warady B. Food Allergy Care: “It Takes a Team”. Mo Med. 2016 Jul-Aug;113(4):314-319.
2.Loh W, Tang MLK. The Epidemiology of Food Allergy in the Global Context. Int J Environ Res Public Health. 2018 Sep 18;15(9)
3.Sicherer SH, Sampson HA. Food allergy: epidemiology, pathogenesis, diagnosis, and treatment. J Allergy Clin Immunol. 2014;133:291–303.
4.Al-Saud B, Sigurdardóttir ST. Early Introduction of Egg and the Development of Egg Allergy in Children: A Systematic Review and Meta-Analysis. Int. Arch. Allergy Immunol. 2018;177(4):350-359.
5.Host, A, Halken, S. Cow’s milk allergy: where have we come from and where are we going? Endocr Metab Immune Disord Drug Targets. 2014;14:2-8.
6.Ng IE, Turner PJ, Kemp AS, Campbell DE (2011) Parental perceptions and dietary adherence in children with seafood allergy. Pediatr Allergy Immunol 22:720–728
7.Fox AT, Sasieni P, du Toit G, Syed H, Lack G. Household peanut consumption as a risk factor for the development of peanut allergy. J. Allergy Clin. Immunol. 2009;123:417–423.
8.Ebisawa M, Ballmer-Weber BK, Vieths S, Ahşap RA (eds): Gıda Alerjisi: Moleküler Temel ve Klinik Uygulama. Chem Immunol Alerji. Basel, Karger, 2015, cilt 101, s. 145-151
9.Mousan G, Kamat D. Cow’s Milk Protein Allergy. Clin Pediatr. 2016;55(11):1054-63.
10.http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/t75.pdf