Demir Eksikliği Anemisi; hemoglobin (Hb) değerlerinin 12 g/dl’ nin altına düşmesi olarak tanımlanır. % 90 olasılıkla nedeni demir eksikliğidir.
Hemoglobin Nedir?
Hemoglobin; dokulara oksijen taşıyan alyuvarların içinde bulunan bir proteindir. Kana kırmızı rengini verir. Demir minerali, bu proteinin en önemli yapı taşıdır.
Demir mineralinin vücudumuzdaki etkisi nedir?
Demir vücutta oksijen taşıma görevindeki alyuvarların yapımı için gerekli bir maddedir. Yeterince demir, folik asit (folat) veya B12 vitamini içermeyen bir beslenme tarzı vücudunuzdaki alyuvar yapımını engelleyebilir. Vücudunuz alyuvar üretebilmek için ayrıca C vitamini, riboflavin ve bakıra da gereksinim duyar.
Vücudunuzda besin maddelerinin emilimini zorlaştıran durumlar da alyuvar yapımını engelleyebilir.
Kimler Anemi Riski Altındadır?
- Çocuk doğurma yaşlarındaki kadınlar bu durumla ilgili olarak daha fazla risk altındadır. Bunun nedeni, bu yaşlardaki kadınların menstruasyon ile kan kaybetmeleridir.
- Gebelik süresince demir ve folik asit düzeylerinin düşük olmasından dolayı veya kandaki değişimlere bağlı olarak anemi oluşabilir
- Yaşamın ilk yılında bazı bebekler de demir eksikliğine bağlı olarak anemi riski altındadır.
- Bir ile iki yaş arası arasındaki bebekler de anemi riski altındadır. Özellikle çokça inek sütü içiyorlarsa beslenmelerinde yeterince demir yer almıyor olabilir. İnek sütünde büyüme için yeterli demir bulunmaz.
Demir Eksikliği Anemisinin Belirtileri Nelerdir?
Bazı durumlarda hiç belirti vermeyebilir, rutin kan tetkikleri sonucunda saptanabilir ancak bazı durumlarda da aşağıdaki belirtileri vermektedir:
- ciltte soluk görünüm,
- halsizlik, yorgunluk,
- baş ağrısı,
- odaklanma zorluğu,
- el ve ayaklarda uyuşma,
- vücut direncinde düşme,
- dudak kenarlarında kuruluk, dudaklarda çatlama,
- saç dökülmeleri,
- tırnak kırılmaları,
- sinirlilik halidir.
Besinlerle Alınan Demir Mineralini Etkileyen Durumlar Nelerdir?
Emilimi arttıran durumlar;
- Büyüme dönemi, gebelik, emzirme, kanama gibi demire olan gereksinimin artması
- Midedeki asit salgısının artması
- C vitamini varlığı
- Vücuttaki demirin normal düzeyden düşük olması
- Kırmızı et yenilmesi
- Proteinden zengin gıdalarla beslenme
- Narenciye ve yeşil sebzeler tüketilmesi
Emilimi azaltan durumlar;
- Midedeki asit salgısının azalması
- Yeşil yapraklı sebzelerde oksalat bulunması
- Soya proteini
- Bağırsak hareketlerinin hızlanması
Demir Minerali Hangi Besinlerde Bulunur?
- Demir hayvansal yiyeceklerde daha fazladır.
- Bitkilerden genel olarak demir gereksinmesinin karşılanmasını beklemek doğu değildir. Vitamin yönünden zengin olmalarına karşın bitkiler demir için iyi bir kaynak olamazlar.
- Esas önemli olan nokta besinlerin içerdiği demirden çok ne kadarının vücut tarafından emilebildiğidir.
En Zengin Demir Kaynakları Nelerdir?
- Hayvansal gıdalardan kırmızı sakatat en zengin demir kaynağıdır;
- Kırmızı et
- Tavuk
- Yumurta
Kabuklu deniz mahsulleri ve balıktır (en zengini somon).
- Bitkilerden ise buğday, darı ve yulaf taneli olduğunda demirden daha zengindir
- Kuru üzüm, kuru kayısı, kuru erik, badem, fıstık, ceviz gibi kuruyemişler ile çekirdekler
Besinler ve Demir Emilim Yüzdeleri:
| BESİN | DEMİR EMİLİM YÜZDESİ |
| Dana eti | % 15 – 20 |
| Balık eti | % 10 |
| Dana karaciğeri | % 9 – 17 |
| Soya fasulyesi | % 5 – 7 |
| Yeşil salata | % 4 – 5 |
| Buğday | % 4 – 5 |
| Mısır | % 3 – 4 |
| Kuru fasulye | % 2 – 3 |
| Ispanak | % 1 – 2 |
| Pirinç | % 1 |
